DRIE DAGEN TONEELSPELEN

In de middeleeuwen verzamelden grote menigtes zich op het kerkplein om toeschouwer te mogen zijn van het kerkelijk toneel dat werd opgevoerd op belangrijke feestdagen. Dat kennen we eigenlijk nog steeds; denk maar aan het kerstverhaal dat door kinderen wordt nagespeeld tijdens de gezinsmis op kerstavond. Is het niet een beetje laat om het over kerst te hebben in maart? Nee. Het is niet zomaar dat ik nu over kerst en het geloof begin, op de dag dat deze PUIK verschijnt: As woensdag.

Ten eerste vinden we de oorsprong van de Vastelaovend grotendeels terug in het katholieke geloof: de avond voorafgaand aan 40 dagen vasten, in de aanloop naar Pasen. Die 40 dagen vasten hebben de katholieken overigens niet uit de duim gezogen. Denk aan de 40 dagen die Jezus door de woestijn liep, of Mozes die 40 dagen op de tien geboden heeft gewacht, of Noach die 40 dagen wacht voordat hij zijn boot verlaat. In de late middeleeuwen werd deze vastenperiode van bezinning al ingeluid met iets wat de vastenavond heette. Dat was een periode in de winter waarin de zotten de baas waren en hun eigen zottenkoning hadden, die voornamelijk iedereen opriep tot veel eten en drinken. De rangen en standen werden even binnenstebuiten gekeerd. En dat alles met het doel: dichter bij God komen.

Ten tweede ben ik over het spel van het kerstverhaal begonnen omdat het goed vergelijkbaar is met Vastelaovend. Vastelaovend is, in zekere zin, ook een verhaal en Vastelaovend is ook een spel. Eigenlijk is de hele Vastelaovend niets anders dan één grote collage van ‘tableaux vivants’.

Tableaux vivants zijn levende schilderijen die vroeger vaak bij bijzondere gebeurtenissen werden opgevoerd. In de gouden eeuw werden er bijvoorbeeld optochten georganiseerd bij speciale gebeurtenissen, meestal door dichters. Het ging dan om gebeurtenissen zoals een overwinning of de opening van een nieuw gebouw. De praalwagens in die optochten waren niet helemaal vergelijkbaar met de praalwagens van onze Vastelaovend. Zeventiende-eeuwse optochten bevatten praalwagens met daarop tableaux vivants: mensen die een levend schilderij uitdrukken. En dan bedoel ik dus geen bevroren levende-standbeeld-achtige toestanden, maar dan bedoel ik bewegende taferelen, meer zoals een Harry Potterschilderij.

Ik zei het al, het mooie aan Vastelaovend is dat het één grote verzameling van tableaux vivants is. Iedereen speelt een eigen rol, alleen of met een paar anderen. En dat kleine minuscule toneelstukje vervult weer een rol in het grotere toneelstuk in de straat. En dat toneelspel op straat draagt weer bij aan het spel dat zich in het dorp voltrekt. En zo draagt iedereen zijn eigen steentje bij aan dat mooie feest van de gemeenschap.

Daarom voel ik mij dan ook meer dan vereerd om tijdens deze dagen mee te mogen spelen in meerdere dorpen. Ons tableau vivant, dat Net oet Bèd heet, verzorgt muziek. Als een groep minstrelen en jongleurs trekken wij door de provincie heen om het feest, het leven, de liefde, de vriendschap en het verdriet te bezingen. En ik? Ik tokkel dan wat op mijn piano of accordeon. En dat is mijn kleine rol in dat prachtige toneel dat Vastelaovend heet. Prachtig. Nu alweer zin in volgend jaar.

Klik hier om je gratis in te schrijven voor Puik | Deel deze pagina: